Жоғары сынып оқушыларын тәрбиелеудегі ата-аналарға арналған ұсыныстар Рекомендации родителям в воспитании старшеклассников

Гапбасов Г.Т. педагог - психолог

Жоғары сынып оқушыларын тәрбиелеудегі ата-аналарға арналған ұсыныстар

Оныншы сынып оқушылары, он бірінші сынып оқушылары-бұл биологиялық жас нормасы бойынша жасөспірімдік шақтан өткен және жастық шаққа енетін балалар. Іс жүзінде бұл әрдайым бола бермейді және Біз психологиялық жас биологиялық жасқа сәйкес келмейтінін жиі байқаймыз. Орта мектеп оқушысы әлі де психологиялық тұрғыдан жасөспірім болып қалатын жағдайлар жиі кездеседі.
Жастық шақтың ерекшеліктері: ересек адам ретінде өзін-өзі бейнелеудің пайда болуы, моральдық пайымдаулардың қалыптасуы, өзін-өзі бағалау және олардың қабілеттері мен әрекеттерін бағалау, кәсіби өзін-өзі анықтау, нәтижесінде танымдық қызығушылық, ілімде өзін-өзі ұйымдастыру. Бұл ересектерге тәлімгер ретінде қарайтын балалар, олар оның пікірін тыңдайды, тең дәрежеде сөйлеседі, өздеріне қамқоршылық пен авторитаризмді қабылдамайды. Менің ойымша, мұндай орта мектеп оқушылары өте көп.
Міне, басқа орта мектеп оқушысының портреті: ол өзінің эмоцияларын жақсы білмейді, өзіне деген көзқарасында өзін-өзі сынау шабуылдарынан өзіне деген сенімділіктің жеткіліксіздігіне дейін ауытқулар бар, ол үшін құрдастарымен қарым-қатынас оқудан гөрі маңызды, ол ересектердің тәрбиелік әсеріне қарсы тұрады. Бұл жасөспірімнің және орта мектеп оқушыларының кейбір бөліктерінің портреті. Демек, олар өздерін жасөспірім сияқты ұстайды, демек, олардан Тәуелсіздік күтпеу керек, бірақ оны тәрбиелеу керек.
Құрметті ата-аналар, сіздің балаңыздың қай жас санатында екенін түсіну үшін оған бір сұрақ қойыңыз: "сіз 10-сыныпқа бардыңыз. Неліктен?»
Жауап нұсқалары
1. Маған оқу ұнайды, Мен көп нәрсені үйренемін.
2. Мен ата-анамның, сыныптастарымның, достарымның және т. б. дәлелдерімен келістім.
3. Мен таңдаған жұмыс жоғары білімді қажет етеді.
4. Мен сыныптастарыммен, достарыммен Қоштасқым келмеді.
Тек бір жауапты таңдау керек. Егер бұл 1-ші немесе 3-ші нұсқа болса, онда сіздің балаңыз психологиялық тұрғыдан жоғары сынып оқушысы болуы мүмкін және одан Тәуелсіздік көрсетуді талап етіңіз, өйткені ол оны қалыптастыруы керек. Балаға жауапты істерді тапсырудан қорықпаңыз, әр қадамды тексермеңіз, тек істің соңғы нәтижесі үшін есеп беріңіз. Оның пікірін құрметтеңіз және оның кеңестерін тыңдаңыз.
Егер сіздің балаңыз 2-ші немесе 4-ші жауапты таңдаса, бұл жасөспірімдік кезеңнің ерекшеліктері ретінде таңдау қабілетсіздігінің көрсеткіші болуы мүмкін. Бұл жағдайда ата-ана жасөспірімнің психологиясын ескере отырып, баланың іс-әрекетінде тәуелсіздікті мақсатты түрде қалыптастыруы керек.
Ата — ананың міндеті-жасөспірімге өзін, оның ерекшеліктерін түсінуге, армандары мен тілектерін түсінуге көмектесу, содан кейін оларды жүзеге асыру. Мұндай ересек адам нағыз дос, тәлімгер болады, одан жасөспірім бас тартпайды, бірақ шешім қабылдауда үнемі кеңес береді.
Ата-аналарға арналған кеңестер,
кімнің балалары биологиялық тұрғыдан жоғары сынып оқушылары, ал психологиялық тұрғыдан әлі жасөспірімдер
Бірінші кеңес.
Үнемі сөйлесуді тоқтатыңыз, балаңызды тыңдаңыз. Сіз ненің дұрыс, ненің бұрыс екенін білесіз бе және сіздің балаңыз дәл осылай және оның пайдасы үшін ойлануы керек екеніне сенімдісіз бе? Маған сеніңіз, егер сіз балаңыздың ойларына, пайымдауларына, ұстанымдарына құрметпен қарасаңыз, ол сіздің кеңестеріңізді қабылдамайды. Егер сіздің балаңызбен бірге өміріңізде әңгімелесу, бір — біріңіздің істеріңізге қызығушылық таныту, әртүрлі көзқарастарды қарастыру, кезек-кезек сөйлеу, сұхбаттасушының сөзінен жағымды астық табуға тырысу әдеті пайда болса, ересек адамның өмір тәжірибесіне деген құрмет көп болады. Сіз кешкі ас кезінде өз жоспарларыңызбен, қиындықтарыңызбен және алаңдаушылықтарыңызбен алмасып, баладан қолдау сұрап, оған кеңес бере аласыз.
Екінші Кеңес.
Балалары "ештеңе қаламайтын"ата-аналар үшін. Мектепке барған кезде жиі кездесетін жағдай тек компьютермен айналысады, болашақ туралы ойлағысы келмейді. Мұндай балалармен сөйлескеннен кейін сіз: "ол ештеңе істей алмайды", "ол жақсы жұмыс істемейді", "ол ештеңеге үлгермейді"деп ойлай бастайсыз. Мұндай жағдайларда психологиялық қабылдау: өзіңізге " тоқта!». Содан кейін сіздің балаңыз әлі де жетістікке жеткен істерді талдап, оның өзін-өзі бағалауымен күресуге көмектесіңіз. Балаңыздан кем дегенде он жағымды қасиеттерді немесе жақсы жұмыс істейтін нәрселерді табыңыз. Содан кейін, күнделікті, өткен кезде, әңгімеде бала кезіндегі осы қасиеттерді атап өтіңіз. Оған өзіңіз айтыңыз немесе оның қатысуымен басқа адамдармен сөйлесіңіз. Ол туралы жылы және эмоционалды ізгі ниетпен сөйлесіңіз, сонда сіз оның осы салаларда табысты болуға деген ұмтылысы болатынын байқайсыз.

Үшінші кеңес.
Қателіктер туралы сөйлесейік, өйткені қателіктерге "дұрыс" көзқарас мәдениетке ену өте қиын. Осы уақытқа дейін қате сәтсіздік ретінде қабылданады. Бірақ көптеген адамдар түсінетіні жақсы-сіз басқалардың қателіктерінен үйрене алмайсыз. Міне мысал. Бір нәрсе бірден пайда болған кезде, адам сирек есіне алады және оны қалай жасағанын есте сақтау әрдайым сақталмайды. Бірақ егер ол алдымен жаман болып шықса, содан кейін ол бірдеңені түзетіп, жақсы жасаса, бұл оқиға ұзақ уақыт бойы есте қалады. Адам маманға айналады, тіпті басқаларға мұндай қиындықтарды қалай жеңуге болатынын айта алады. Қате, содан кейін қате бойынша жұмыс жақсы нәтижеге әкеледі. Сондықтан баланы "дұрыс емес" ойлары немесе әрекеттері үшін қатты сынауға асықпаңыз. Оны және ең алдымен өзін түзете алатындығына сендіріңіз, онымен қателерді түзетудің мүмкін нұсқаларын талдаңыз, өзіңізді жақсы жағынан көрсетуге мүмкіндік беріңіз.

Гапбасов Г.Т. педагог- психолог


Рекомендации родителям в воспитании старшеклассников

Десятиклассники, одиннадцатиклассники — это ребята, по биологической возрастной норме прошедшие подростковый возраст и вступающие в возраст юношеской зрелости. Практически это не всегда так, и мы часто наблюдаем, что психологический возраст не соответствует биологическому. Ситуации, когда старшеклассник еще остается подростком психологически, встречаются достаточно часто.
Особенностями юношеского возраста являются: появление представления о себе как о взрослом, сформированность моральных суждений, самооценки и оценки своих способностей и поступков, профессиональное самоопределение и, как следствие, познавательный интерес, самоорганизация в учении. Это ребята, которые относятся к взрослому как к наставнику, они прислушиваются к его мнению, общаются на равных, не приемлют по отношению к себе опеки и авторитаризма. На мой взгляд, таких старшеклассников достаточно много.
Вот портрет другого старшеклассника: он плохо владеет своими эмоциями, в его отношении к себе наблюдаются колебания от приступов самокритичности до неадекватной самоуверенности, для него общение со сверстниками важнее обучения, он сопротивляется воспитательному воздействию взрослых. Это — портрет подросткового возраста и некоторой части старшеклассников. Следовательно, они ведут себя как подростки и, значит, не стоит ждать от них самостоятельности, а необходимо ее воспитывать.
Уважаемые родители, чтобы понять, в какой возрастной категории находится Ваш ребенок, задайте ему один вопрос: «Ты пошел в 10-й класс. Почему?»
Варианты ответов
1. Мне нравится учиться, я узнаю много нового.
2. Я согласился с доводами родителей, одноклассников, друзей и т.д.
3. Работа, которую я выбрал, требует высшего образования.
4. Не хотел расставаться с одноклассниками, друзьями.
Нужно выбрать только один ответ. Если это 1-й или 3-й вариант, то Ваш ребенок, скорей всего, психологически уже старшеклассник, и требуйте от него проявления самостоятельности, так как она должна быть у него сформирована. Не бойтесь поручать ребенку ответственные дела, не проверяйте каждый шаг, пусть отчитывается только за окончательный результат дела. Уважайте его мнение и прислушивайтесь к его советам.
Если Ваш ребенок выбрал 2-й или 4-й ответ — это скорей всего, показатель несамостоятельности выбора как особенности подросткового возраста. В данной ситуации родителю необходимо целенаправленно формировать самостоятельность в действиях ребенка, учитывая психологию подросткового возраста.
Задача родителя — помочь подростку понять себя, свои особенности, осознать свои мечты и желания, а в дальнейшем и воплотить их в жизнь. Такой взрослый станет настоящим другом, наставником, от которого подросток не отвернется, а будет постоянно советоваться в принятии решений.
Советы родителям,
чьи дети биологически уже старшеклассники, а психологически еще подростки
Совет первый.
Перестаньте все время говорить, послушайте своего ребенка. Вы точно знаете, что правильно, а что ошибочно, и уверены, будто Ваш ребенок должен думать точно так же и для его же пользы? Поверьте, пока Вы с уважением не отнесетесь к мыслям, суждениям, позиции своего ребенка, он не воспримет ваших советов. Если в Вашу совместную с ребенком жизнь войдет привычка беседовать, интересоваться делами друг друга, рассматривать разные точки зрения, высказываться по очереди, пытаться найти позитивное зерно в словах собеседника — будет больше уважения и к взрослому опыту жизни. Можно в беседе за ужином обменяться своими планами, трудностями и опасениями, попросить поддержки у ребенка и дать ему совет.
Совет второй.
Для тех родителей, чьи дети «ничего не хотят». Часто встречающаяся ситуация, когда в школу ходит с надрывом, увлекается только компьютером, про будущее не желает думать. Поговорив с такими детьми, начинаешь думать: «он ничего не сможет», «у него ничего хорошо не получается», «он ничего не успевает». Психологический прием в таких случаях: сказать себе «стоп!». А затем проанализировать те дела, которые Вашему ребенку все-таки удаются, и помочь ему разобраться со своей самооценкой. Найдите в своем ребенке не менее десяти положительных качеств или дел, которые у него получаются хорошо. Затем ежедневно, мимоходом, в беседе упоминайте об этих качествах при ребенке. Скажите ему самому или выскажитесь об этом при других людях в его присутствии. Говорите о нем с теплом и эмоциональной доброжелательностью, и вы заметите, что у него появится желание быть и дальше успешным в этих областях.


Совет третий.
Поговорим об ошибках, потому что «правильное» отношение к ошибкам пока очень сложно входит в культуру. До сих пор ошибка воспринимается как неудача. Но уже хорошо, что многие понимают — на чужих ошибках не научишься. Вот пример. Когда что-то сразу получается, человек потом редко может вспомнить, а как он это делал, память это не всегда удерживает. А вот если сначала получалось плохо, а потом он что-то исправил и сделал хорошо, этот случай долго помнится. Человек становится как бы специалистом, может даже рассказать другим, как справляться с такими трудностями. Ошибка с последующей работой над ошибкой приведет к хорошему результату. Поэтому не спешите резко критиковать ребенка за «неправильные» мысли или поступки. Убедите его, а в первую очередь самих себя, что он может исправиться, разберите с ним возможные варианты действий по исправлению ошибок, дайте шанс показать себя с лучшей стороны.